De systemen signaleren gebreken bij treinen tijdens de treinrit: zij meten de wielcondities en het gewicht van de trein. De bezoekers van het Spoorwegmuseum krijgen een beeld van drie generaties Gotcha sensoren. De werking hiervan wordt op interactieve wijze uitgelegd in een proefveld wat te vinden is op het onlangs vernieuwde buitenterrein van het museum.

Waarom in het spoorwegmuseum?
Aanleiding voor dit nieuwe museumstuk, is de oplevering van het Quo Vadis project waarbinnen Lloyd’s Register in opdracht van ProRail op 45 strategisch gekozen locaties in het Nederlandse spoorwegnet Gotcha systemen heeft geïnstalleerd.

Het Spoorwegmuseum heeft een belangrijk deel van het buitenterrein volledig vernieuwd. Nu is er ruimte voor het tentoonstellen van een aantal meer infrastructuurgerelateerde objecten, in aanvulling op de uitgebreide materieelcollectie. Ter gelegenheid van de oplevering van het project heeft ProRail een Gotcha systeem aangeboden aan het spoorwegmuseum.

Hoe werkt het? 
De werking van Gotcha is gebaseerd op sensoren in de treinbaan. Daarmee wordt gemeten hoe groot de krachten zijn tussen wiel en rail. Daaruit kan men onder meer afleiden of het gewicht van een trein gelijkmatig verdeeld is over de verschillende assen. Een abnormale verdeling kan duiden op defecten aan het wielstel, het wiel of de lagers of op een verkeerde wijze van belading.  Ook signaleert het systeem eventuele wieldefecten. De vervoerders kunnen de gegevens uit Gotcha gebruiken voor de onderhoudsplanning van treinen. Dat betekent dat zij in een vroegtijdig stadium worden geïnformeerd over kwaliteitsproblemen en automatisch geconstateerde gebreken. Het Quo Vadis project is een invulling van de ambitie van de spoorsector om onder meer het risico op ontsporingen zoveel als mogelijk te verkleinen. In dat kader heeft ProRail bij de Gotcha meetposten ook systemen laten installeren voor de detectie van warmgelopen wiellagers.

Eind 2011 zet ProRail een volgende belangrijke stap in het voorkomen van ontsporingen. Dan is de zogenaamde “directe signalering” op basis van Quo Vadis informatie bij de ProRail verkeersleiding een feit. Verkeersleiders van ProRail kunnen dan bij mogelijke defecten aan goederentreinen direct opdracht geven aan de machinisten om langzaam te rijden of om de trein stil te zetten. Zo kan ProRail eventuele ontsporingen als gevolg van ‘onronde’ wielen en/of warmgelopen lagers vroegtijdig detecteren en mogelijke ontsporingen helpen voorkomen.

De veiligheidsagenda goederenvervoer
In combinatie met intensievere controles op materieel draagt de ingebruikname van de nieuwe generatie Quo Vadis bij aan het verkleinen van de kans op ongevallen op het spoor. Deze maatregelen zijn onderdeel van de veiligheidsagenda goederenvervoer die ProRail en Koninklijk Nederlands Vervoer (KNV) hebben ontwikkeld om het vervoer van goederen per spoor nog veiliger te maken. De KNV leden/spoorgoederenvervoerders en ProRail zijn naar aanleiding van een aantal incidenten op het spoor met elkaar aan de slag gegaan om het Nederlandse spoorgoederenvervoer nog veiliger te maken. De ernstige incidenten waren een ontspoorde goederenwagon die thv van Vleuten 5 kilometer spoor vernielde toen deze uit de rails geraakt was, een ontspoorde kalktrein bij station Amsterdam Muiderpoort die de hele infrastruktuur op de lijn Amsterdam - Utrecht vernielde en een ontsporing op Venlo die daar ook grote schade had aangericht. Naast extra controles en ontsporingdetectie wordt er ook meer aandacht besteed aan wegbekendheid voor zowel Nederlandse als buitenlandse machinisten.

Vernieuwd buitenterrein van het Spoorwegmuseum
Onlangs heeft het Spoorwegmuseum het vernieuwde buitenterrein geopend:  Werkterrein Utrecht Maliebaan.

Het Werkterrein geeft een kijkje achter de schermen van een spoorwegemplacement door de stoomjaren heen. Wat gebeurt er eigenlijk met een trein voordat hij het eerste station inrijdt en waar gaat hij aan het einde van de dag naartoe? Hoe komen treinen aan hun brandstof en wie zorgt ervoor dat ze veilig een station in- en uitrijden? Hoe zwaar is dat werk eigenlijk en welke gezichten horen hierbij? Op al deze vragen vind je op het Werkterrein antwoord maar je moet het wel zelf ontdekken!

Wat is er te zien?

Kolen laden
Kolen worden hier met een elektrische kraan geladen. Die pakt kolenkarretjes op en zwaait ze boven de tender waar ze door de stokers worden uitgestort. In zo'n karretje zit wel 300 kilo kolen! Hoeveel het precies is wordt met krijt op de zijkant geschreven.

Kolenmanden
Heel vroeger werden de kolen nog met manden geladen. In een mand ging rond de 30 kilo. Ze werden volgeschept op het koleneiland met de watertoren en dan doorgegeven aan de man op de tender. Soms moest men met de manden een laddertje op om ze te legen. Dat was zwaar werk! Als je goed kijkt zie je nog wat vegeten en kapotte kolenmanden liggen op het koleneiland.

Seinhuis
Vroeger werd veel met de hand gedaan, zoals wissels en seinen bedienen. Hoe ging dat eigenlijk? In het seinhuis worden regelmatig demonstraties gegeven.

Seinhuiswachter
De seinhuiswachter zat hoog in het seinhuis. Van daaruit had hij een goed overzicht en kon hij met een mechanisch of elektrisch stelknoppentoestel de seinen en wissels bedienen.
Met de introductie van het automatische blokstelsel en relaisbeveiliging verdwijnen deze karakteristieke seinhuizen in de jaren '50 en '60 van het spoor. Hiermee verdwijnt ook het beroep van seinhuiswachter.

Hoogezand-Sappemeer
Een prachtig seinhuis uit Hoogezand-Sappemeer, gebouwd in 1911, is gered van de sloop. Dit seinhuis staat sinds 1988 op het buitenterrein van Het Spoorwegmuseum.

Werkend
Alle seinen en wissels worden momenteel werkend gemaakt. De EduTRAINers van het museum laten tijdens presentaties in het seinhuis zien hoe alles werkt.

Watertoren
Stoomlocomotieven rijden op water en kolen. Het was daarom belangrijk dat de locomotieven voldoende water en kolen konden innemen. Sommige locomotieven nemen wel 16 kuub water per keer. Dat kan dus niet zo maar uit de gewone waterleiding komen! Uit de slurf van de watertoren komt dan ook enorm veel water. Op Werkterrein Utrecht Maliebaan staat zo'n watertoren.

Baanwerkershuisje
Er wordt veel gewerkt aan het spoor. Natuurlijk is er het dagelijks onderhoud, maar ook als er iets kapot is moet het snel gerepareerd worden. De treinen moeten natuurlijk wel op tijd blijven rijden! Langs het spoor stonden daarom baanwerkershuisjes. Deze dienden als opslagruimte van materiaal en de arbeiders konden er genieten van hun pauze.

Fotoreportage: OVnieuws.info