Streetart-kunstenaar Matthew May heeft de saaie betontegels in de Eduard van Beinumstraat om te toveren tot een heus 3d-kunstwerk. Verschillende Zuidasbewoners en -bezoekers hielden met regelmaat even halt om te zien wat voor moois er ontstond op het pleintje naast het Zuidplein en restaurant Wagamama. Het antwoord: een (letterlijk) inkijkje in de toekomstige snelwegtunnel.

Tunnel A10 Zuid
In het centrumgebied van Zuidas verdwijnt de A10 Zuid over een lengte van ruim één kilometer onder de grond. Het verbrede stuk snelweg, tussen de begraafplaats Buitenveldert en het Beatrixpark, wordt in een tunnel ondergebracht. Veel mensen denken dat de tunnel onder station Amsterdam Zuidas komt te liggen, maar dat is niet het geval. Het 3d-kunstwerk toont de precieze locatie van (in dit geval de noordelijke) toekomstige snelwegtunnel. Die plek wordt nu goed zichtbaar.

We nemen een kijkje bij de maquette van het station. We kijken vanaf de noord kan tegen het station. Op de voorgrond zien we de vergrote Minervapassage. Aan de rechterkant (hier op de foto) van de Brittenpassage komt een busstation. Aan de linkerkant (hier op de foto) komt een tramstation.

Comfortabele overstap
Een hoogwaardig openbaar vervoersknooppunt waar trein, metro, tram en bus samenkomen, dat is het vooruitzicht voor station Amsterdam Zuid. Al het openbaar vervoer bevindt zich straks op korte afstand van elkaar. Dit zorgt voor een snelle en comfortabele overstap. De metro’s van de Noord/Zuidlijn (lijn 52) en de trams van de Amstellijn krijgen hier hun begin- en eindpunt. Naast de gewone treinen doen ook internationale treinen het station in de toekomst aan.

Tussen de metrosporen van het station ligt (weer) een gigantische betonnen plaat klaar. Dit is het allerlaatste dakdeel dat nodig is om de metrosporen op hoogte te krijgen. In de zomer van 2025 swordt deze naar zijn plek geschoven.

Wanneer je vaak op de metroperrons van station Amsterdam Zuid komt, kan het je niet ontgaan zijn. De afgelopen weken werkten de bouwers van Bouwcombinatie Nieuw-Zuid (Mobilis, Boskalis en van Gelder) tussen de metrosporen aan een gigantisch dakdeel van zo’n 100 meter lang en 4 meter breed. Eerst vlochten ze duizenden staven betonijzer aan elkaar, waarna ze de bekisting bouwden en het dakdeel volstortten met zo’n 400 kuub aan beton. Dat is inmiddels uitgehard – het gevaarte wacht de komende tijd rustig op zijn plek, tot het deze zomer zo’n 16 meter zuidwaarts geschoven wordt, pal onder het meest zuidelijke metrospoor.

Sloop glazen koepel
Voordat men het dakdeel naar zijn definitieve plek kan schuiven is er nog wel wat werk aan de winkel. Zo moeten ze eerst de zuidelijke glazen koepel en perronkap verwijderen (eerder deden ze dat al met de noordelijke glazen koepel). Vooruitlopend op de schuifoperatie wordt een aantal voorbereidende werkzaamheden in de passage zelf uitgevoerd, denk aan het verleggen van kabels en leidingen. Vervolgens bouwen de bouwers een nieuw steunpunt in de passage. Dat is nodig omdat het nieuwe dakdeel veel langer en zwaarder is dan het deel van het dak dat het gaat vervangen. 

Treinsporen al op hoogte
De treinsporen van station Amsterdam Zuid liggen al op de juiste hoogte. Wel gaan de dakdelen onder de treinsporen in de toekomst vernieuwd worden, omdat de Minervapassage veel breder wordt dan nu. De huidige passage is zo’n 12 meter en wordt in de toekomst 40 meter breed. Dat betekent dat de dakdelen onder de treinsporen even lang moeten worden als die onder de metrosporen, namelijk 100 meter.

Waarom wordt station Amsterdam Zuid zo ingrijpend verbouwd?
De grootschalige vernieuwing van station Amsterdam Zuid  is nodig om de groeiende reizigersaantallen op te vangen. Het station is het snelst groeiende station van Nederland en is hard op weg het een na grootste station van Amsterdam te worden. Om de huidige en toenemende reizigersaantallen op te vangen, wordt het station uitgebreid. Het station ligt nu nog ingeklemd tussen de rijbanen van de A10 Zuid, maar als deze straks ondergronds gaan, ontstaat ruimte. Aan de zuidzijde van station Amsterdam Zuid is ruimte gereserveerd voor een extra perron en een vijfde en zesde spoor.

Studie naar derde treinperron Amsterdam Zuid
Het ministerie van I&W heeft aan ProRail opdracht gegeven voor een planning- en studiefase naar een toekomstig derde treinperron voor station Amsterdam Zuid. Het station heeft nu twee perrons. Het projectbureau Zuidasdok houdt rekening met een derde perron.

Een derde treinperron, naast de twee metroperrons, past in een groter plan om Amsterdam de komende jaren via het spoor bereikbaar te houden. De bouw ervan kan pas beginnen wanneer de A10 Zuid op deze locatie in een tunnel ligt. Zonder die tunnel is er onvoldoende ruimte voor een derde perron, met twee extra treinsporen.

Toenemende drukte
De verplaatsing van het internationale treinverkeer naar station Amsterdam Zuid maakt deel uit van een groter plan om de toenemende drukte op het spoor de komende jaren het hoofd te bieden. Hiervoor is de aanleg nodig van een nieuw derde treinperron met twee treinsporen aan de zuidzijde van station Amsterdam Zuid, inclusief trappen, roltrappen en liften. Het huidige zuidelijke treinperron – in de toekomst dus het middenperron – wordt dan aangepast voor de aankomst en het vertrek van hogesnelheidstreinen. Aan de zuidzijde is onder het nieuwe perron en het middenperron een lounge beoogd voor hogesnelheidstreinen naar niet-Schengenlanden. Deze lounge is voor treinreizigers die vertrekken naar het Verenigd Koninkrijk (Londen) en daar zal de persoons- en bagagecontrole plaatsvinden. Treinen naar bijvoorbeeld Brussel en Parijs vertrekken eveneens vanaf het middenperron, maar de reizigers maken gebruik van de normale opgangen (zonder douane).

Samenhang met tunnel A10 Zuid
De bouw van een derde treinperron met alles wat daarbij komt kijken is momenteel geen onderdeel van Zuidasdok. Maar door de snelweg ter hoogte van het station te ondertunnelen, maakt Zuidasdok het derde perron wel mogelijk. Ook is de extra stationspassage die nu gebouwd wordt, de Brittenpassage, al voorzien van een dak waarover treinen kunnen rijden op de twee extra sporen. Uiterlijk in 2027 wordt besloten of het project derde treinperron als laatste bouwstap wordt toegevoegd aan het programma Zuidasdok. Of dat, andersom, enkele onderdelen van Zuidasdok worden toegevoegd aan het project derde perron. De bouw van een derde treinperron zal naar verwachting niet voor 2030 plaatsvinden.